Στεφανιογραφία ή καρδιακός καθετηριασμός
Η Στεφανιογραφία είναι μία διαγνωστική μέθοδος που περιλαμβάνει τον εκλεκτικό καθετηριασμό των στεφανιαίων αρτηριών. Εξετάζει την ανατομία και τη βατότητα των στεφανιαίων αρτηριών (ή την στένωση και απόφραξή τους) αλλά και τον καθετηριασμό των δεξιών και αριστερών κοιλοτήτων της καρδιάς, όπου συλλέγονται πληροφορίες για τη λειτουργικότητα των βαλβίδων και της καρδιάς στο σύνολο. Αποτελεί ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο για την τεκμηρίωση ή τον αποκλεισμό της στεφανιαίας νόσου καθώς και πλήθους άλλων συγγενών και επίκτητων παθήσεων της καρδιάς και των βαλβίδων της.
Η εξέταση διενεργείται στο Αιμοδυναμικό Εργαστήριο του Ιατρικού Διαβαλκανικού Θεσσαλονίκης. Εφόσον διαγνωστεί βλάβη, αναλόγως του μεγέθους και της θέσης της ή των πολλαπλών στενώσεων, ο Διευθυντής του Αιμοδυναμικού Εργαστηρίου Δρ. Λ. Καραγκούνης, ενημερώνει τον ασθενή για όλες τις δυνατές επιλογές (Φαρμακευτική αγωγή , αγγειοπλαστική – τοποθέτηση stent, χειρουργική επέμβαση by- pass) και αναλύει τα δεδομένα τους, για την λήψη της τελικής απόφασης.
Πώς γίνεται η στεφανιογραφία
Η στεφανιογραφία ονομάζεται και Καρδιακός καθετηριασμός, διότι ένας πολύ μικρός καθετήρας διαμέτρου δύο χιλιοστών, οδηγείται ανώδυνα στην καρδιά δια μέσου των αρτηριών. Μέσω του καθετήρα, περνά στις στεφανιαίες αρτηρίες σκιαστικό υγρό και με τη βοήθεια των ακτίνων Χ απεικονίζονται τα δεδομένα της καρδιάς και συγκεκριμένα:
Ελέγχεται η ροή του αίματος στις στεφανιαίες αρτηρίες, η ροή του αίματος και της αρτηριακής πίεσης στους θαλάμους της καρδιάς, η λειτουργίας των βαλβίδων της καρδιάς και εντοπίζονται τυχόν δυσλειτουργικές περιοχές του καρδιακού τοιχώματος. Με τον τρόπο αυτό ελέγχεται με ακρίβεια εάν υπάρχει βλάβη στην καρδιά και σε περίπτωση που υπάρχει, εντοπίζεται το μέγεθος της απόφραξης των στεφανιαίων αρτηριών από λίπος και πλάκα ασβεστίου.
Κατά τη διάρκεια της εξέτασης (30-60 λεπτά αναλόγως των μετρήσεων που απαιτούνται ή παραγόντων που σχετίζονται με την ανατομία της καρδιάς) ο ασθενής είναι ξύπνιος και λαμβάνει μόνο τοπική νάρκωση στην περιοχή της παρακέντησης. Δεν αισθάνεται πόνο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, για μερικά δεπτερόλεπτα, μπορεί να αισθανθεί ένα κάψιμο.
Μετά το τέλος της εξέτασης, από το νοσηλευτικό προσωπικό, θα ασκηθεί πίεση στο σημείο προσπέλασης, προκειμένου να μην υπάρξει αιμορραγία από την αρτηρία. Θα παραμείνετε ξαπλωμένος με ένα βάρος για την ακινησία του ποδιού για περίπου 6 ώρες, ώστε να παραμείνει στεγανή η αρτηρία.
Τα ευρήματα της εξέτασης καταγράφονται και παραδίδονται σε CD, αμέσως μετά.
Καθετηριασμός και νέες τεχνικές
Ο συνηθέστερος τρόπος διενέργειας της στεφανιογραφίας, είναι με την εισαγωγή του καθετήρα στην αρτηρία με παρακέντηση στο πόδι από την βουβωνική χώρα (μηριαία αρτηρία). Ο πιο σύγχρονος τρόπος προσπέλασης, είναι η εισαγωγή του καθετήρα με παρακέντηση στον καρπό (κερκιδική αρτηρία).
Ο επεμβατικός καρδιολόγος Δρ. Λ. Καραγκούνης ο οποίος εφαρμόζει τον Καρδιακό Καθετηριασμό και από δύο σημεία, διευκρινίζει για την ενημέρωση των ασθενών:
Καθετηριασμός από το πόδι
Αποτελεί το αρχικό σημείο επιλογής για την παρακέντηση από τη δεκαετία του 1060, όταν ξεκίνησαν οι πρώτοι καρδιακοί καθετηριασμοί. Δεν αποτελεί την ενδεικνυόμενη επιλογή, όταν ο ασθενής πάσχει απο περιφερική αγγειακή νόσο, διότι δυσχεραίνεται η διέλευση του καθετήρα από τη μηριαία αρτηρία. Επίσης, όταν ο ασθενής είναι υπέρβαρος, διότι λόγω του λίπους η μηριαία αρτηρία βρίσκεται σε μεγαλύτερο βάθος, ενώ καθίσταται πιο δύσκολη η συμπίεσή της για να σταματήσει η αιμορραγία, μετά το τέλος της εξέτασης. Παρ΄ ότι σε έμπειρα χέρια δεν υπάρχει κίνδυνος, στατιστικά, αναφέρεται ο κίνδυνος πρόκλησης βλάβης στο μηριαίο νεύρο το οποίο βρίσκεται ακριβώς δίπλα στη μηριαία αρτηρία.
Διεθνώς, στα μεγάλα Ιατρικά Κέντρα, η επιλογή της μηριαίας αρτηρίας για την διέλευση του καθετήρα εγκαταλείπεται σταδιακά. Στην Ελλάδα, η έλλειψη γνώσης εκ μέρους των ασθενών, η αδυναμία γνώσης και εμπειρίας εκ μέρους κάποιων ιατρών και άλλοι λόγοι, εξακολουθούν να την καθιστούν τη συνηθέστερη επιλογή.
Καθετηριασμός από το χέρι
Ο καρδιακός καθετηριασμός γίνεται είτε σπανίως από τη βραχιόνιο αρτηρία που βρίσκεται στον αγκώνα, είτε συνηθέστερα από την κερκιδική αρτηρία που βρίσκεται στον καρπό του χεριού. Ο επεμβατικός καρδιολόγος θα υποδείξει, αναλόγως του ασθενούς, ποια είναι η καταλληλότερη επιλογή.
Δεδομένο αποτελεί διεθνώς, ότι η κερκιδική προσπέλαση δεν εγκυμονεί κίνδυνο αιμορραγίας και έχει χαμηλό ποσοστό επιπλοκών. Ο ασθενής δεν υποβάλλεται σε πίεση της μηριαίας αρτηρίας μετά το τέλος της εξέτασης και μπορεί αμέσως να σηκωθεί, να περπατήσει και να επιστρέψει σπίτι του σε λίγες ώρες (για λόγους ασφαλείας) χωρίς διανυκτέρευση στο νοσοκομείο, γεγονός που σημαίνει και μειωμένο κόστος νοσηλείας.
Η κερκιδική προσπέλαση ενδείκνυται επίσης για υπέρβαρους ασθενείς, διότι η κερκιδική αρτηρία είναι κοντά στο δέρμα σε σημείο που δεν υπάρχει συγκέντρωση λίπους, ενώ με μικρής διάρκειας συμπίεση της μετά την ολοκλήρωση της εξέτασης, σταματά εύκολα η αιμορραγία. Αυτό διευκολύνει και όλους τους ασθενείς που λαμβάνουν αντιθρομβωτικά φάρμακα, εάν ταυτόχρονα με τη στεφανιογραφία διενεργηθεί και επέμβαση αγγειοπλαστικής- τοποθέτηση stent. Τέλος, η κερκιδική αρτηρία δεν βρίσκεται κοντά με κανένα μεγάλο νεύρο, με αποτέλεσμα να μηδενίζεται η πιθανότητα τραυματισμού.
Στεφανιογραφία με ταυτόχρονη διαδερμική Στεφανιαία Παρέμβαση
Αποτελεί επιλογή του εξεταζόμενου που υποβάλλεται σε στεφανιογραφία, εάν τα ευρήματα της εξέτασης δείξουν στένωση των στεφανιαίων αρτηριών, να επιλέξει την άμεση διενέργεια διαδερμικής στεφανιαίας παρέμβασης (Percutaneous Coronary Intervention PCI) πριν αφαιρεθεί ο υπάρχον καθετήρας, για τη διάνοιξη της στένωσης. Στην περίπτωση αυτή, ο επεμβατικός καρδιολόγος δρ. Λ. Καραγκούνης, εφαρμόζει:
- είτε την αγγειοπλαστική με τοποθέτηση stent (Δείτε αναλυτικά)
- είτε την αθηρεκτομή (Δείτε αναλυτικά)
Τι άλλο πρέπει να γνωρίζετε για την Στεφανιογραφία
Ποτέ η στεφανιογραφία δεν συστήνεται ως αρχική διαγνωστική εξέταση. Αποτελεί το τελικό στάδιο καρδιολογικών εξετάσεων από τα οποία πρέπει να προκύψουν ευρήματα, ώστε να κριθεί αναγκαία η διενέργειά της.
Υπό αυτή την έννοια, ο κίνδυνος από την εξέταση σε ένα οργανωμένο Αιμοδυναμικό Εργαστήριο και από έμπειρο ιατρό, είναι πολύ μικρός, έναντι του κινδύνου από τη μη αντιμετώπιση εγκαίρως, μιας σημαντικής στένωσης στη στεφανιαία αρτηρία που θα εξελιχθεί σε ολική απόφραξη και θα οδηγήσει σε έμφραγμα, σοβαρή βλάβη ή αιφνίδιο θάνατο.
Η στεφανιογραφία είναι μια ασφαλής εξέταση. Υπάρχει όμως πάντα μια μικρή πιθανότητα αιμορραγίας, λοίμωξης, αλλεργικής αντίδρασης στο σκιαστικό, ή νεφρικής ανεπάρκειας. Το ποσοστό των σοβαρών επιπλοκών όπως εγκεφαλικό επεισόδιο, έμφραγμα ή θάνατος είναι 1 στα 1000 περιστατικά.